Sprawiedliwy Filar Finansów Publicznych
Wprowadzenie Podatku od Transakcji Finansowych
Obywatelska Inicjatywa Ustawodawcza ma na celu wprowadzenie podatku FTT – sprawdzonego rozwiązania, które może przynieść budżetowi miliardy złotych na cele publiczne oraz zwiększyć stabilność rynków.
Kluczowe wyzwania systemu finansowego
Obecny system faworyzuje krótkoterminowe zyski kosztem długofalowego rozwoju. Wymaga to wprowadzenia mechanizmów regulacyjnych, które przywrócą równowagę.
Dominacja Spekulacji
Większość obrotu na rynkach ma charakter spekulacyjny (np. HFT). Transakcje te nie finansują realnej gospodarki, lecz generują niestabilność i podnoszą ryzyko systemowe, co może prowadzić do kryzysów.
Presja na Usługi Publiczne
Chroniczne niedofinansowanie ochrony zdrowia, edukacji czy transformacji energetycznej obniża jakość życia i hamuje rozwój. Poszukiwanie nowych, stabilnych i sprawiedliwych źródeł dochodów jest kluczowe.
Nierównowaga Fiskalna
System podatkowy w dużej mierze opiera się na opodatkowaniu pracy (PIT) i konsumpcji (VAT). FTT jest krokiem w stronę bardziej zrównoważonego rozłożenia obciążeń i opodatkowania kapitału.
Podstawy idei: Historia i teoria ekonomiczna
Podatek od transakcji finansowych nie jest nowym pomysłem. Jego korzenie sięgają setek lat wstecz, a współczesna koncepcja opiera się na solidnych fundamentach ekonomicznych.
Kontekst historyczny
Pierwsze formy opodatkowania transakcji sięgają XVII-wiecznej Holandii. Najdłużej nieprzerwanie funkcjonującym przykładem jest brytyjska opłata stemplowa (Stamp Duty), wprowadzona w 1694 roku. Współczesną debatę ukształtował laureat Nagrody Nobla, ekonomista James Tobin. W 1972 roku zaproponował on podatek od międzynarodowych transakcji walutowych, aby ograniczyć destabilizującą spekulację.
"Należy wrzucić trochę piasku w tryby międzynarodowych rynków finansowych." - James Tobin
Uzasadnienie ekonomiczne
1. Podatek w stylu Pigou: FTT działa jak podatek Pigou, który nakłada się na działalność generującą negatywne efekty zewnętrzne. W tym przypadku nadmierna spekulacja tworzy ryzyko systemowe dla całej gospodarki. Podatek internalizuje ten koszt, zniechęcając do najbardziej ryzykownych zachowań.
2. Sprawiedliwość podatkowa: FTT realizuje zasadę sprawiedliwości poziomej. Skoro konsumpcja (przez VAT) i praca (przez PIT) są opodatkowane, nie ma ekonomicznego uzasadnienia, by zyski z transakcji kapitałowych były traktowane w sposób uprzywilejowany.
Szczegółowy mechanizm podatku FTT
Projekt ustawy zakłada wprowadzenie prostego w implementacji i szczelnego systemu, który nie obciąży zwykłych obywateli.
Co podlega opodatkowaniu?
- Transakcje kupna-sprzedaży akcji
- Obrót obligacjami na rynku wtórnym
- Transakcje na instrumentach pochodnych
Co jest wyłączone z podatku?
- Przelewy, płatności, kredyty, lokaty
- Transakcje na rynku pierwotnym (emisja akcji)
- Operacje banków centralnych i rządu
Jak to działa w praktyce? Cztery proste kroki.
Transakcja
Inwestor kupuje lub sprzedaje akcje poprzez dom maklerski.
Pobranie
Dom maklerski automatycznie pobiera 0,1% podatku od wartości transakcji.
Rozliczenie
Transakcja jest rejestrowana w Krajowym Depozycie Papierów Wartościowych (KDPW).
Transfer
Pośrednik (dom maklerski) przekazuje zebrany podatek do Urzędu Skarbowego.
Potencjalny wpływ na gospodarkę
Analiza wykracza poza sam dochód, obejmując również wpływ na strukturę rynku i stymulację popytu wewnętrznego.
Scenariusze dochodów budżetowych
Wpływy z FTT są zależne od wolumenu obrotów na rynku. Poniższe scenariusze ilustrują potencjalny zakres dochodów rocznych, opierając się na danych historycznych i prognozach.
Wpływ na sektory i popyt
1. Wzmocnienie inwestorów długoterminowych: Ograniczenie spekulacji HFT zwiększa przewidywalność rynku, co jest korzystne dla funduszy emerytalnych i inwestorów indywidualnych, którzy opierają swoje decyzje na analizie fundamentalnej.
2. Impuls popytowy: Przekierowanie miliardów złotych na inwestycje publiczne (np. budowa szpitali, modernizacja szkół) i wynagrodzenia w sektorze publicznym działa jak bezpośredni impuls dla gospodarki. Zwiększa to popyt na towary i usługi, napędzając wzrost gospodarczy od podstaw.
FTT na świecie: Sprawdzone rozwiązanie
Podatek od transakcji finansowych z powodzeniem funkcjonuje w kilkudziesięciu krajach, w tym w największych centrach finansowych świata.
Wlk. Brytania
0,5% od zakupu akcji. Długoletnie, stabilne źródło dochodu.
Szwajcaria
0,15-0,3%. Kluczowy element systemu podatkowego.
Hongkong
0,13%. Mimo podatku, jedno z czołowych centrów finansowych.
Francja
0,3%. Dochody zasilają m.in. pomoc rozwojową.
Hiszpania
0,2%. Wprowadzony w celu wzmocnienia finansów publicznych.
Odblokowanie Potencjału Społecznego
Wprowadzenie FTT to podwójna korzyść: znaczące dochody dla budżetu oraz większa stabilność gospodarki.
Potencjał fiskalny:
miliardów złotych rocznie
Nawet niska stawka 0,1% może zasilić budżet kwotą pozwalającą na realne inwestycje w usługi publiczne, podnosząc jakość życia Polek i Polaków.
Przykładowy roczny podział wpływów
Co oznaczają te liczby w praktyce?
Dodatkowe 25 mld zł to nie tylko abstrakcyjna kwota. To środki, które mogłyby sfinansować rocznie na przykład: budowę i pełne wyposażenie 10-15 nowoczesnych szpitali powiatowych, LUB znaczące podwyżki dla wszystkich nauczycieli i pielęgniarek w kraju, LUB sfinansowanie programu termomodernizacji ponad 200 tysięcy domów jednorodzinnych.
Mity vs. Fakty
Demaskujemy najczęstsze nieporozumienia związane z podatkiem od transakcji finansowych.
MIT:
"Wprowadzenie FTT spowoduje masową ucieczkę kapitału za granicę."
FAKT:
Doświadczenia kilkudziesięciu krajów, w tym globalnych centrów finansowych, dowodzą, że tak się nie dzieje. Niska stawka podatku nie jest kluczowym czynnikiem dla inwestorów. Ważniejsza jest stabilność prawna, płynność rynku i potencjał wzrostu.
MIT:
"Podatek uderzy w oszczędności emerytalne Polaków w PPK i IKE."
FAKT:
Fundusze emerytalne stosują strategie długoterminowe i rzadko handlują aktywami. Wpływ podatku na ich wyniki będzie znikomy (ułamki procenta rocznie), a zyskają na większej stabilności rynku. Korzyści przewyższą koszty.
MIT:
"FTT to skomplikowany podatek, trudny i drogi w administracji."
FAKT:
Jest to jeden z najprostszych i najtańszych w poborze podatków. Jest on naliczany automatycznie przez systemy transakcyjne instytucji finansowych, co eliminuje ryzyko oszustw i minimalizuje koszty administracyjne do niemal zera.
Proces legislacyjny i harmonogram
Droga od inicjatywy obywatelskiej do obowiązującego prawa jest jasno określona. Twój podpis rozpoczyna ten proces.
Zebranie 100 000 Podpisów
Fundament inicjatywy. Po zebraniu wymaganej liczby podpisów projekt ustawy jest składany do Marszałka Sejmu.
Pierwsze Czytanie w Sejmie
Projekt jest prezentowany na posiedzeniu plenarnym. Sejm decyduje o skierowaniu go do dalszych prac w komisjach.
Prace w Komisjach Sejmowych
Specjalistyczne komisje (np. Finansów Publicznych) szczegółowo analizują projekt i mogą wnosić poprawki.
Drugie i Trzecie Czytanie
Projekt wraca na posiedzenie plenarne Sejmu, gdzie odbywa się debata i ostateczne głosowanie nad ustawą.
Senat i Podpis Prezydenta
Uchwalona przez Sejm ustawa trafia do Senatu, a następnie do Prezydenta, który ją podpisuje. Ustawa jest publikowana i wchodzi w życie.
Pytania i odpowiedzi (FAQ)
Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące inicjatywy.
Podatek jest z definicji płacony przez strony transakcji. Jednak jego wysokość (1 zł od transakcji o wartości 1000 zł) jest na tyle niska, że nie stanowi realnego obciążenia dla inwestorów indywidualnych, zwłaszcza długoterminowych. Najmocniej odczują go podmioty dokonujące tysięcy transakcji na sekundę.
Podatek będzie pobierany automatycznie przez instytucje finansowe pośredniczące w transakcjach (domy maklerskie, banki). Systemy transakcyjne są w pełni zautomatyzowane, co czyni pobór podatku prostym, tanim i bardzo szczelnym. Obowiązek rozliczenia spocznie na tych instytucjach.
Twoje wsparcie ma znaczenie
Aby projekt ustawy został rozpatrzony przez Sejm, musi zostać poparty przez 100 000 obywateli. Każde zaangażowanie przybliża nas do osiągnięcia tego celu.
Podpisz Inicjatywę
Najważniejsze działanie. Pobierz oficjalny formularz, wydrukuj go i zbieraj podpisy w swoim otoczeniu. Każdy podpis ma realne znaczenie.
Udostępnij Informacje
Podnoszenie świadomości jest kluczowe. Udostępniaj link do tej strony, dziel się materiałami w mediach społecznościowych. Im więcej osób zrozumie ideę, tym silniejsze będzie poparcie.
Edukuj Siebie i Innych
Im głębsze zrozumienie tematu, tym skuteczniejsza dyskusja. Zachęcaj do lektury, bierz udział w debatach i pomagaj innym zrozumieć korzyści płynące z wprowadzenia FTT.